هر پدر و مادری تمایل دارد بهترین‌ها را برای فرزندان خود فراهم کند، اما به عنوان انسان، ممکن است گاهی اشتباهاتی مرتکب شود.
فرزندپروری می‌تواند تأثیر زیادی بر رشد و رفتارهای کودکان داشته باشد. آشنایی با ۱۱ اشتباه رایج والدین می‌تواند به شما کمک کند تا فرزندان خود را به بهترین نحو تربیت کنید.
نویسنده: نازئین ممون
مترجم: پگاه دوستی (دوره دکتری تخصصی روانشناسی )
۱. بزرگ یا کوچک دیدن مشکلات
قبل از اینکه بخواهید یک مشکل را حل کنید، باید مشخص کنید که آیا این واقعاً یک مشکل است یا فقط رفتار طبیعی سن کودک شماست. در صورت تأیید مشکل، آن را در ابعاد واقعی‌اش ارزیابی کنید.
۲. صبور نبودن والدین برای حل مشکلات
بسیاری از والدین، ماه‌ها یا حتی سال‌ها به دلیل بروز مشکلاتی مانند جر و بحث های زیاد با کودکان، بیداری‌های مکرر و رفتارهای ناپسند کودکان، دچار ناامیدی می‌شوند. با تلاش و فداکاری، اکثر این مشکلات را می‌توان حل یا بهبود بخشید.
۳. رفتار ناسازگار
ناهماهنگی در رفتار والدین، گاهی به شکل سخت‌گیری و گاهی به شکل بی‌توجهی زیاد بروز می‌کند. این تغییرات ممکن است باعث سردرگمی کودک در مورد نحوه رفتار او در شرایط مختلف شوند.
۴. انتظارات غیرواقعی
طبیعی است که بخواهید فرزندتان دستاوردهای بزرگی داشته باشد و در هر زمینه‌ای بهترین باشد، اما تعیین اهداف بسیار بالا می‌تواند به عزت نفس و اعتماد به نفس او آسیب بزند.
۵. نادیده گرفتن استقلال فرزند
دادن موارد مادی یا تسهیلات به جای ابراز محبت و توجه می‌تواند موجب لوس شدن کودک شود. مهم است که زمان بیشتری را صرف ایجاد ارتباط عاطفی و روانی با فرزندتان کنید.
۶. عدم تطبیق با نیازهای در حال تغییر فرزند
نیازها و انتظارات کودکان در طول رشد تغییر می‌کند. عدم هماهنگی با این تغییرات می‌تواند بر رفتار آنها تأثیر منفی بگذارد.
۷. عدم وضع قوانین یا انضباط سخت
چه در عدم وضع قوانین و چه در سخت‌گیری در این زمینه، هر دو می‌تواند فرزند شما را با مشکلاتی در مدیریت خود مواجه کند.
۸. مداوم نق زدن یا دخالت
با تعیین حدودی که به کودک شما کمک می‌کند حس کنترل و استقلال خود را پرورش دهد، می‌توانید او را به سمت خودکفایی سوق دهید. بسیاری از والدین به اشتباه استقلال فرزندانشان را با نافرمانی و خودسری یکی می‌دانند.
۹. استفاده از تنبیه‌های بیرحمانه
تنبیه‌های فیزیکی مانند کتک زدن می‌تواند باعث پرخاشگری کودک و دعوا با دیگران شود. به جای این روش‌ها، استفاده از تنبیه‌های غیرخشونت‌آمیز مانند “حذف شرایط مطلوب برای کودک” بسیار مؤثرتر خواهد بود.
۱۰. احترام نگذاشتن به فرزندان بزرگ‌تر
کودکان هنگامی که به عقاید و احساساتشان احترام گذاشته نمی‌شود، معمولاً واکنش‌های تند نشان می‌دهند. بهترین رویکرد برای دریافت رفتارهای محترمانه این است که خودتان با آنها به شکلی محترمانه رفتار کنید.
۱۱. نداشتن زمان کافی برای فرزندان
والدین معمولاً درگیر کارهای روزمره هستند و ممکن است زمان کافی برای گذراندن با فرزندانشان نداشته باشند. این بی‌توجهی ممکن است باعث شود که فرزندان احساس کنند نادیده گرفته می‌شوند یا به آن ها اهمیت نمی‌دهید.
۸ اصل تربیت خوب
فرزندپروری مؤثر می‌تواند به ترویج کنجکاوی فکری، انگیزه و تمایل به پیشرفت در کودکان کمک کند. در این راستا، رعایت اصول زیر می‌تواند به شما در تربیت صحیح فرزندانتان یاری رساند:
- با دقت گوش بدهید: به حرف‌های کودکتان با توجه و دقت گوش دهید تا احساس کنند نظرات و احساساتشان برای شما اهمیت دارد.
- با کودک صحبت کنید: ارتباط مؤثر با فرزندتان را برقرار کنید و در گفتگوهای روزمره، او را درگیر کنید.
- تفکر مثبت را تلقین کنید: به فرزندتان آموزش دهید که به نقاط قوت و نقاط مثبت خود توجه کند و از شکست‌ها به عنوان فرصتی برای یادگیری استفاده کند.
- به آنها بفهمانید که همیشه در دسترس هستید: از طریق کلامی و عملی به فرزندتان نشان دهید که در هر زمان و شرایطی آماده حمایت از او هستید.
۵.فعالیت بدنی را تشویق کنید: فرزندانتان را به شرکت در فعالیت‌های ورزشی و فیزیکی ترغیب کنید تا سلامتی جسمی و روحی خود را تقویت کنند.
۶وقت باکیفیت برای آنها بگذارید: زمان‌هایی را برای بازی و گفت‌وگو با فرزندانتان تعیین کنید و با آنها فعالیت‌های مشترکی انجام دهید.
۷.برای آنها الگو باشید: با رفتارهای مثبت و ارزشمند در زندگی روزمره، الگوی خوبی برای فرزندانتان باشید.
۸.در صورت نیاز به دنبال کمک باشید: اگر حس می‌کنید که فرزندتان به کمک بیشتری نیاز دارد، از مشاوران یا متخصصان کمک بگیرید.
۱۸ نشانه کودک مشکل‌دار
کودکان با مشکلات ممکن است علائم هشداردهنده‌ای را به طرق مختلف نشان دهند، که شامل موارد زیر می‌شود:
- تحریک‌پذیری
- مودی بودن
- عصبانیت شدید یا کج‌مزاجی
- ناامیدی، غم و اندوه دائمی و نگرانی
- تغییر ناگهانی در رفتار
- کنار گذاشتن فعالیت‌هایی که قبلاً لذت‌بخش بودند
- مشکلات خواب
- شب ادراری
- شکایت از مدرسه
- گریه بی‌دلیل
- واکنش‌های ترسناک
- صحبت منفی
- چسبندگی به والدین یا محیط
- تغییر در الگوی تغذیه و خواب
- عدم توجه به تحصیلات
- عادت به بیماری‌های مکرر
- کاهش یا نمرات پایین
- تمایل به خودآزاری
تأثیر فرزندپروری بد بر رشد کودک
فرزندپروری نادرست می‌تواند اثرات منفی زیادی بر رشد کودک داشته باشد. این اثرات معمولاً شامل موارد زیر است:
مشکلات جسمی
- سیستم ایمنی ضعیف: فرزندان ممکن است بیشتر در معرض بیماری‌ها باشند.
- چاقی: عدم توجه به عادات غذایی سالم می‌تواند منجر به چاقی شود.
- بیماری‌های قلبی-عروقی: سبک زندگی ناسالم می‌تواند مشکلات قلبی ایجاد کند.
- سر درد و درد معده: استرس و اضطراب می‌تواند باعث ایجاد این مشکلات جسمی شود.
مشکلات روانی
- اضطراب و افسردگی: کودکانی که در محیط‌های ناکارآمد بزرگ می‌شوند، بیشتر در معرض اضطراب و افسردگی قرار دارند.
- عزت نفس پایین: فرزندان ممکن است احساس عدم کفایت کنند.
- حملات وحشت: ترس‌های غیرمنطقی از محیط اطراف.
- ترس‌های جدید یا مکرر: مانند ترس از تاریکی یا ناشناخته‌ها.
- اختلالات خوردن: مشکلاتی در عادات غذایی و تصویر بدن.
- اختلال در تمرکز و عملکرد ضعیف در تحصیلات: کاهش توجه به درس و افت تحصیلی.
- ناتوانی در روابط طولانی مدت: کودکان ممکن است نتوانند روابط عمیق و پایدار برقرار کنند.
- رفتار پرخاشگرانه یا سرسختانه: ناتوانی در کنترل رفتار و هیجانات.
- اعتیاد: احتمال بیشتری برای ابتلا به اعتیاد به مواد مخدر، الکل و سایر موارد.
راهنمای فرزندپروری: اصول سالمی که کارساز است
۱. عشق و پذیرش بی قید و شرط:
- محبت نشان دهید: کودک خود را در آغوش بگیرید، ببوسید و به او بگویید که دوستش دارید.
- از نظر عاطفی در دسترس باشید: حواس تان به احساسات کودک باشد و او را در هنگام نیاز درک و حمایت کنید.
- آنها را به خاطر کسی که هستند بپذیرید: علایق، نقاط قوت و ضعف فردی آنها را جشن بگیرید. از مقایسه کردن آنها با دیگران خودداری کنید.
۲. ارتباط مثبت:
- شنونده خوبی باشید: بدون قطع کردن حرف یا قضاوت کردن، با دقت به حرف کودک گوش دهید.
- به طور منظم با هم صحبت کنید: مکالمات باز و صادقانه داشته باشید تا بتوانند به راحتی نزد شما بیایند.
- از زبانی مهربان و محترمانه استفاده کنید: هنگام صحبت با آنها، از فریاد زدن، توهین کردن یا استفاده از نام های تحقیرآمیز خودداری کنید.
۳. انضباط سازنده:
- انتظارات واضح را تعیین کنید: قوانین و محدودیت های واضحی را ایجاد کنید که برای سن کودک مناسب بوده و به طور مداوم اجرا شوند.
- از انضباط مثبت استفاده کنید: به جای تنبیه، بر آموزش رفتارهای مثبت تمرکز کنید. این شامل استفاده از تقویت مثبت، انحراف و مهلت است.
- از تنبیه بدنی خودداری کنید: تحقیقات نشان می دهد که تنبیه بدنی بی اثر است و می تواند به کودکان آسیب برساند.
۴. تشویق به استقلال:
- فرصت هایی برای انتخاب فراهم کنید: به کودکان اجازه دهید در مورد چیزهایی که مربوط به آنها است، انتخاب هایی انجام دهند، مانند اینکه چه چیزی برای پوشیدن یا چه چیزی برای غذا خوردن.
- به آنها اجازه دهید اشتباه کنند: به کودکان اجازه دهید اشتباه کنند و از اشتباهات خود درس بگیرند. به آنها یادآوری کنید که شکست بخشی از روند یادگیری است.
- مسئولیت ها را واگذار کنید: وظایف مناسب با سن را به کودکان بسپارید و به آنها اعتبار دهید تا احساس کنند سهمی در خانواده دارند.
۵. تشویق به عزت نفس:
- بر نقاط قوت و دستاوردهای آنها تمرکز کنید: هر روز به دنبال فرصت هایی باشید تا کاری را که فرزندتان به خوبی انجام می دهد، تایید کنید.
- تلاش را ستایش کنید، نه فقط نتیجه را: به تلاش و پیشرفت آنها توجه کنید، نه فقط اینکه به چه نتایجی دست می یابند.
- به آنها کمک کنید اهداف واقع بینانه تعیین کنند: به کودکان کمک کنید اهدافی تعیین کنند که چالش برانگیز اما دست یافتنی باشند و موفقیت آنها را جشن بگیرند.
۶. برای فرزندتان الگو باشید:
- نشان دهید چگونه می خواهید رفتار کنند: فرزندان از والدین خود یاد می گیرند. با آنها با احترام رفتار کنید، مهربان باشید و مسئولیت های خود را به عهده بگیرید.
- مراقب نحوه واکنش خود در موقعیت های استرس زا باشید: کودکان نحوه برخورد والدین خود با استرس و مشکلات را تماشا می کنند. عادات مقابله ای سالم را برای آنها الگو قرار دهید.
- مراقب خودتان باشید: مراقبت از نیازهای جسمی، عاطفی و روحی خودتان به شما این امکان را می دهد که بهترین والدین برای فرزندانتان باشید.
۷. ایجاد یک محیط خانوادگی حمایتی:
- وقت با کیفیت را با هم سپری کنید: وعده های غذایی، شب های بازی و تعطیلات خانوادگی فرصت های ارزشمندی برای ایجاد ارتباط و ایجاد خاطرات هستند.
- سنت ها و تشریفات خانوادگی ایجاد کنید: سنت ها به ایجاد حس تعلق و هویت خانوادگی کمک می کنند.
- جو عشق، حمایت و احترام را در خانه ترویج دهید.
۸. صبور و سازگار باشید:
- فرزندپروری یک ماراتن است، نه یک دوی سرعت: لحظات چالش برانگیزی وجود خواهد داشت. صبور باشید و به یاد داشته باشید که کودکان زمان نیاز دارند تا یاد بگیرند و رشد کنند.
- ثابت قدم باشید در نحوه برخورد با انضباط و انتظارات خود: ثبات به کودکان کمک می کند احساس امنیت و درک کنند که از آنها چه انتظاری می رود.
- برای فرزند خود تنظیم کنید: همانطور که کودک شما رشد می کند، نیاز دارید که روش های فرزندپروری خود را تنظیم کنید تا نیازهای در حال تغییر او را برآورده کنید.
به یاد داشته باشید که هر کودکی متفاوت است، بنابراین مهم است که رویکرد فرزندپروری خود را با نیازهای فردی فرزندتان تنظیم کنید. اگر با فرزندپروری دست و پنجه نرم می کنید، از مشاوره یک متخصص یا یک گروه پشتیبانی دریغ نکنید.