گاهی کودک بعد از مدتی مهدکودک یا مدرسه رفتن، ناگهان میگوید «دیگه نمیخوام برم، میترسم.»
وقتی پای دعوا با همسالان، تجربهی طرد شدن یا تعارضهای کودکانه در میان باشد، این ترس میتواند به اضطراب جدایی و امتناع از رفتن به مهد یا مدرسه تبدیل شود. این وضعیت برای والدین نگرانکننده است، امابا واکنش درست میتوان از مزمن شدن اضطراب جلوگیری کرد.
تدوین و گردآوری : دنیا نهضت – روانشناس کودک و نوجوان
چرا دعوا با همسالان اینقدر روی کودک اثر میگذارد؟
روابط با همسالان برای کودک فقط بازی نیست؛ بخشی از هویت اجتماعی اوست. مغز کودک هنوز مهارتهای کامل تنظیم هیجان و حل تعارض را ندارد. بنابراین حتی یک دعوای ساده میتواند بهعنوان یک تهدید جدی تجربه شود.
- کودک هنوز توانایی تحلیل منطقی موقعیت را ندارد
- تجربهی طرد یا دعوا میتواند احساس ناامنی ایجاد کند
- محیط مدرسه در ذهن کودک با «خطر» پیوند میخورد
در نتیجه، مغز کودک برای حفظ امنیت، از او میخواهد از آن محیط دوری کند.
ارتباط ترس از مدرسه و اضطراب جدایی چیست؟
وقتی کودک در مدرسه احساس ناامنی میکند، والد به تنها منبع امنیت تبدیل میشود. به همین دلیل، اضطراب جدایی شدت میگیرد. کودک نه فقط از مدرسه، بلکه از جدا شدن از والد هم ممکن است بترسد. این واکنش، نشانهی ضعف نیست؛ بلکه پاسخ طبیعی مغز کودک به استرس اجتماعی است.
واکنش درست والدین چیست؟
۱. احساس کودک را جدی و معتبر بدانید
اولین و مهمترین قدم این است که احساس کودک را کوچک و بی اعتبار جلوه ندهید. جملاتی مثل «خودت دعوا کردی»، «چیزی نبوده»، اضطراب کودک را بیشتر میکند. بهتر است بگویید: «به نظر میاد اون دعوا خیلی ترسانده ات.» این جمله به کودک پیام میدهد که تنها نیست.
۲. عجله برای حل فوری مشکل نداشته باشید
بسیاری از والدین سریع وارد فاز نصیحت یا دفاع میشوند. اما کودکِ مضطرب قبل از راهحل، به امنیت هیجانی نیاز دارد. وقتی آرام شد، مغز او آمادگی یادگیری و حل مسئله پیدا میکند.
۳. مهارت حل تعارض را آموزش دهید
دعوا با همسالان بخشی طبیعی از رشد اجتماعی است. کودک باید یاد بگیرد:
- احساساتش را با کلمات بیان کند
- از بزرگسال کمک بخواهد
- حد و مرز خود را مشخص کند
این مهارتها قابل آموزش و تمرین هستند.
۴. با مربی یا معلم ارتباط بگیرید
همکاری خانه و مدرسه بسیار مهم است. صحبت آرام و محترمانه با مربی یا معلم کمک میکند
- موقعیت واقعی بهتر درک شود
- از تکرار تعارض جلوگیری شود
- کودک احساس حمایت دوطرفه کند
چه واکنشهایی اضطراب کودک را تشدید میکند؟
- مجبور کردن کودک به «قوی بودن»
- تهدید یا تنبیه برای نرفتن
- مقایسه با کودکان دیگر
- نادیده گرفتن ترس کودک
این واکنشها پیام ناامنی به مغز کودک میدهند.
چه زمانی باید نگران شد؟
اگر کودک بهطور مداوم از مدرسه میترسد، علائم جسمی مثل دلدرد یا تهوع دارد و یا خواب یا اشتهایش تغییر کرده است، مشورت با روانشناس کودک توصیه میشود.
به خاطر داشته باشید وقتی کودک بهدلیل دعوا با همسالان از مدرسه یا مهد میترسد، مسئله اصلی «لجبازی» نیست، بلکه احساس ناامنی اجتماعی است. نقش والد، ایجاد امنیت، آموزش مهارت و حفظ ارتباط با مدرسه است. با همدلی، ثبات و واکنش آگاهانه، میتوان این تجربه را به فرصتی برای رشد هیجانی و اجتماعی کودک تبدیل کرد.