اضطراب جدایی یکی از رفتارهای رایج در کودکان خردسال است که معمولاً بین ۶ ماهگی تا ۳ سالگی بیشتر دیده میشود، اما میتواند در کودکان بزرگتر هم گاهبهگاه بروز کند. این حالت زمانی رخ میدهد که کودک هنگام جدایی از والدین یا مراقب اصلی، احساس ترس، نگرانی و ناامنی میکند. اضطراب جدایی بخشی طبیعی از رشد هیجانی کودک است و نشان میدهد که کودک به والدین خود وابسته و رابطهای امن برقرار کرده است.
با این حال، شدت یا تکرار زیاد اضطراب جدایی میتواند فعالیتهای روزمره کودک و خانواده را مختل کند. در این بلاگ با راهکارهای عملی برای والدین آشنا خواهید شد تا این مرحله با آرامش و حمایت سپری شود.
تدوین و گردآوری : دنیا نهضت – روانشناس کودک و نوجوان
نشانههای اضطراب جدایی در کودکان
- گریه یا جیغ هنگام ترک والد
- چسبیدن بیش از حد به والد یا مراقب
- امتناع از ورود به مدرسه، مهدکودک یا محیط جدید
- نگرانی مداوم درباره از دست دادن والد یا مراقب
- شکایتهای جسمی مانند درد شکم یا سردرد هنگام جدایی
تشخیص به موقع این نشانهها کمک میکند تا والدین از استرس کودک جلوگیری کرده و مهارتهای مقابلهای او را تقویت کنند.
چرا اضطراب جدایی رخ میدهد؟
علل رایج عبارتاند از:
- رشد طبیعی وابستگی ایمن: کودک برای احساس امنیت به والد متکی است.
- تجارب جدید یا تغییرات محیطی: ورود به مهدکودک، مسافرت یا نقل مکان میتواند اضطراب را افزایش دهد.
- محیط نامطمئن یا ناسازگار: بیثباتی یا رفتارهای غیرقابل پیشبینی والدین کودک را مضطرب میکند.
- ویژگیهای شخصیتی کودک: برخی کودکان ذاتاً حساستر و محتاطتر هستند.
راهکارهای عملی برای والدین
۱. جدایی کوتاه و تدریجی
- ابتدا کودک را برای مدت کوتاه تنها بگذارید و کمکم زمان را افزایش دهید.
- به کودک نشان دهید که همیشه بازمیگردید : مثال: «میروم خرید، نیم ساعت دیگر برمیگردم. وقتی برگردم با هم بازی میکنیم.»
۲. ایجاد روتین جدایی
- داشتن یک روال مشخص هنگام خداحافظی باعث آرامش کودک میشود.
- میتواند شامل بوسیدن، آغوش کوتاه، یا یک جمله مشخص باشد: «بوسه خداحافظ، بعدش بازی کن تا من برگردم.»
۳. استفاده از جملات مثبت و کوتاه
- توضیح زیاد یا وعدههای طولانی باعث افزایش اضطراب میشود.
- جملات کوتاه، واضح و مطمئن حس امنیت میدهند.
۴. تمرین اعتماد و مهارتهای مستقل شدن
- اجازه دهید کودک کارهای ساده را خودش انجام دهد: لباس پوشیدن، بازی مستقل یا کمک در کارهای کوچک.
- هر موفقیت کوچک باعث افزایش اعتماد به نفس و کاهش اضطراب جدایی میشود.
۵. ایجاد ارتباط مثبت با محیط جدید
- اگر کودک به مهدکودک یا مدرسه میرود، محیط را قبل از ورود واقعی بررسی کنید.
- ملاقات کوتاه با مربی یا شرکت در فعالیتهای گروهی قبل از شروع رسمی میتواند اضطراب را کاهش دهد.
۶. حفظ آرامش والدین
- اضطراب والدین میتواند به کودک منتقل شود.
- قبل از خداحافظی چند نفس عمیق بکشید و با آرامش و اعتماد کودک را ترک کنید.
۷. توجه به احساسات کودک
- هنگام بازگشت، با کلمات همدلی، کودک را درک کنید: «میدانم دلت برایم تنگ شد، اما خیلی خوب تحمل کردی.»
- این کار به کودک میآموزد هیجاناتش را سالم ابراز کند و اعتماد به خود و والدینش تقویت شود.
چه زمانی باید کمک گرفت؟
اگر اضطراب جدایی:
- بیش از حد شدید یا طولانی باشد،
- مانع فعالیتهای روزمره کودک شود،
- با علائم جسمی شدید یا پرخاشگری همراه باشد،
بهتر است با روانشناس کودک مشورت کنید. مداخله زودهنگام از تثبیت اضطراب و مشکلات هیجانی جلوگیری میکند. اضطراب جدایی بخشی طبیعی از رشد هیجانی کودک است و نشاندهنده وابستگی ایمن او به والدین است. با روتین، جدایی تدریجی، جملات کوتاه و مثبت، تمرین استقلال و حفظ آرامش والدین میتوان این مرحله را با حداقل استرس سپری کرد. والدینی که با صبر، همدلی و حمایت رفتار میکنند، به کودک کمک میکنند تا اعتماد به نفس و مهارتهای مقابلهای خود را تقویت کند و جدایی را به تجربهای طبیعی و کماضطراب تبدیل نماید.