کودکان هم مثل بزرگسالان میتوانند اضطراب یا افسردگی را تجربه کنند، اما چون همیشه احساسات خود را بهطور مستقیم بیان نمیکنند، تشخیص این اختلالها برای والدین دشوار است.
شناخت نشانههای اضطراب و افسردگی در کودکان، به شما کمک میکند بهموقع واکنش نشان دهید و در صورت نیاز از کمک متخصص استفاده کنید.
تدوین و گردآوری : دنیا نهضت – روانشناس کودک و نوجوان
اضطراب در کودکان چیست؟
اضطراب واکنشی طبیعی به موقعیتهای جدید یا ترسناک است. اما اگر شدت آن زیاد شود یا مدت طولانی ادامه پیدا کند، میتواند به زندگی روزمره کودک آسیب بزند.
نشانههای رایج اضطراب در کودکان
- اضطراب جدایی: گریه یا نگرانی شدید هنگام جدا شدن از والدین، حتی در سنین مدرسه.
- ترسهای غیرمنطقی: ترس شدید از حیوانات، تاریکی یا موقعیتهای اجتماعی.
- علائم جسمی: دلدرد، سردرد یا حالت تهوع بدون دلیل پزشکی.
- اجتناب از موقعیتها: نرفتن به مدرسه یا دوری از فعالیتهای گروهی.
- بیقراری و نگرانی زیاد: کودک مدام در مورد آینده یا اتفاقهای کوچک نگران است.
افسردگی در کودکان چیست؟
افسردگی فقط غمگین بودن نیست. در کودکان، افسردگی میتواند خود را در قالب تغییرات رفتاری و جسمی نشان دهد.
نشانههای رایج افسردگی در کودکان
- غم و بیعلاقگی طولانیمدت: کودک دیگر به بازی یا فعالیتهای مورد علاقهاش توجه نشان نمیدهد.
- تغییر در خواب و خوراک: خواب زیاد یا کمخوابی، پرخوری یا بیاشتهایی.
- احساس بیارزشی یا گناه: جملاتی مثل «من خوب نیستم» یا «هیچکس دوستم نداره».
- کاهش انرژی و تمرکز: افت تحصیلی یا بیحوصله بودن در انجام کارهای روزانه.
- انزواطلبی: کنارهگیری از دوستان و خانواده.
- بیان افکار منفی: در موارد شدید، صحبت درباره مرگ یا آرزوی ناپدید شدن.
تفاوت بین اضطراب و افسردگی در کودکان
گاهی علائم این دو با هم همپوشانی دارند. مثلاً یک کودک مضطرب ممکن است بیخواب شود، و یک کودک افسرده هم همین مشکل را تجربه کند.
- اضطراب معمولاً با ترس، نگرانی و اجتناب همراه است.
- افسردگی بیشتر با بیعلاقگی، غم و احساس بیارزشی دیده میشود.
چه زمانی باید به روانشناس کودک مراجعه کنیم؟
اگر نشانههای اضطراب یا افسردگی:
- بیش از ۴ هفته ادامه پیدا کند،
- در روابط اجتماعی یا عملکرد تحصیلی اختلال ایجاد کند،
- همراه با علائم جسمی یا افکار خطرناک باشد،
باید حتماً به روانشناس کودک یا روانپزشک مراجعه شود. مداخله زودهنگام میتواند از تشدید مشکل جلوگیری کند.
نقش والدین در حمایت از کودک
- گوش دادن فعال: اجازه دهید کودک احساساتش را بیان کند، بدون قضاوت.
- ایجاد محیط امن: او را سرزنش نکنید و مطمئنش کنید که تنها نیست.
- تشویق به فعالیت: بازی، ورزش و فعالیتهای گروهی به کاهش اضطراب و افسردگی کمک میکنند.
- در صورت لزوم کمک گرفتن از متخصص: مراجعه به روانشناس کودک نشانه ضعف والدین نیست، بلکه نشانه مسئولیتپذیری است.
اضطراب و افسردگی در کودکان پدیدهای واقعی و مهم هستند. والدین باید به نشانههای هشداردهنده توجه کنند و در صورت ادامهدار بودن علائم، بهموقع از متخصص کمک بگیرند. به خاطر داشته باشید: هرچه مداخله زودتر باشد، احتمال بهبود و رشد سالم کودک بیشتر است.